★★★ ½ EO-Visie Haar dagboek bleef zeventig jaar lang onontdekt. Nu kunnen we het eindelijk lezen. Renia is een pubermeisje als alle andere; ze schrijft graag, houdt een dagboek bij en maakt plezier. Maar het is 1939 en Renia is Joods. Met het uitbreken van de oorlog valt haar wereld uiteen. Ze ontvlucht bombardementen, ziet vrienden verdwijnen en moet in een getto gaan wonen. Toch wordt ze ook voor het eerst verliefd: een paar uur voor de nazi-inval in Polen krijgt ze haar eerste kus van Zygmunt. En het is Zygmunt die drie jaar later de laatste woorden in Renia’s dagboek moet optekenen: ‘Drie schoten! Het enige wat ik kan horen, zijn schoten, schoten… schoten.’ Pas meer dan zeventig jaar later wordt Renia’s dagboek herontdekt. Zygmunt, zelf Auschwitz-overlever, nam het mee naar Amerika, waar Renia’s zus en moeder wonen. Bang om de gruwelen op te rakelen, legden zij het in een kluis, waar het vele jaren vergeten werd. Tot nu. Het dagboek van Renia Spiegel is een hartverscheurend ooggetuigenverslag van een meisje dat dromen koestert en haar moeder mist, en over het leven dat ondanks de oorlog altijd doorgaat. Wat het lezen van Renia’s teksten bijzonder maakt, is dat wij weten wat zij niet wist: de afloop. – ★★★ ½ EO-Visie